Atiso từ lâu đã được biết đến như một vị thảo dược quý với rất nhiều công dụng, đặc biệt với lá gan như giải độc, tăng cường chức năng gan, hạ men gan và giúp tăng bài tiết dịch mật. Hơn nữa việc sử dụng atiso rất đơn giản, có thể hãm nước uống hàng ngày hoặc sử dụng qua các sản phẩm tiện lợi có chứa atiso. Dưới đây là một số thông tin về các cây thuốc này, mời bạn đọc cùng quan tâm theo dõi.

Lịch Sử Về Cây Actiso

Actiso, tên khoa học Cynara scolymus, là một trong những loài thực vật có thể ăn được, được canh tác từ rất lâu, có nguồn gốc từ vùng Địa Trung Hải, sau đó được trồng rộng sang các vùng khác. Trong truyền thuyết Aegean, “Cynara” bắt nguồn từ tên của một cô gái trẻ được thần Zeus đem lòng yêu và đưa về đỉnh Olympia phong làm nữ thần. Nhưng vì trốn về thăm bố mẹ, nên thần Zeus đã nổi giận, đẩy nàng xuống trần gian và biến thành cây Actiso.

Từ lâu Actiso được sử dụng như món rau bổ dưỡng cho sức khỏe, đồng thời là vị thuốc bổ gan lâu đời được ghi chép trong y học nhiều nơi trên thế giới. Ngày nay khoa học đã chứng minh các lợi ích sức khỏe của Atiso được biết đến như đường mật, tiêu hóa, bổ máu, bổ sung vitamin C, chống xơ vữa động mạch.

Mô Tả Cây

Actiso là cây thảo, lâu năm, cao khoảng 1,2 m – đến 2m. Thân ngắn, thẳng và cứng, có khía dọc, phủ lông trắng như bông. Lá to, dài, hình vòng cung, mọc sole; phiến lá xẻ thùy sâu và có răng không đều. Nụ hoa Actiso là khối hình quả tim, có kích thước khoảng 8-15cm, bao gồm các lá đài, cánh hoa và nhị hoa xếp chặt như bắp cải, chứa nhiều chất bổ dưỡng, và được sử dụng làm rau ăn. Quả nhẵn bóng, màu nâu sẫm, có mào lông trắng.

Cây Actiso

Nơi Trồng Actiso

Actiso có nguồn gốc quanh vùng Địa Trung Hải, bởi khí hậu nơi đây phù hợp nhiều gió và nắng, phù hợp với sự phát triển của Actiso. Sau đó khoảng thế kỷ 15, nhiều người đưa Actiso sang trồng ở các vùng Châu Âu như Ý, Pháp, Hà Lan và Anh Quốc. Thế kỷ thứ 19, người Pháp di cư sang Mỹ và mang theo Actiso định cư tại lãnh thổ Louisiana vào năm 1806, trong khi người Tây Ban Nha mang Actiso đến California (vùng Monterey).

Actiso được du nhập vào Việt Nam đầu thế kỷ 20 bởi người Pháp, được trồng ở những nơi có khí hậu cận nhiệt đới như Sapa, Tam Đảo, và Đà Lạt.

Bộ Phận Dùng Và Thu Hái

Đọt, lá non, thân non, và nụ hoa actiso có thể dùng để làm rau. Thân, lá, hoa, rễ có thể dùng làm trà thảo dược với vị đắng nhẹ. Hiện nay, lá bắc và đế hoa ngoài sử dụng làm rau, còn được sử dụng làm thuốc.

Thu hái lá Actiso trước khi cây ra hoa để thu được hàm lượng hoạt chất tốt nhất.

Thành Phần Hóa Học

Mỗi một bộ phận chứa hoạt chất khác nhau. 

• Hạt: bao gồm protein thô (21,6 %), chất xơ (17.1 %), dầu thô (24,05%), tro (3,8%).
• Đầu hoa: chứa hàm lượng cao vitamin C và khoáng chất, cụ thể cứ 100g hoa chứa 10 mg vitamin C và 360 mg Kali. Hoa cũng có nhiều các hợp chất polyphenolic, inulin, chất xơ và chất khoáng.
• Lá: chứa ít chất béo, nhiều khoáng chất (kali, natri và phosphat), vitamin C, chất xơ, các hợp chất flavonoid và polyphenol, inulin và dẫn xuất axit caffeoylquinic – hydroxycinnamate. Các hợp chất hữu cơ trong lá Atiso giàu các hợp chất polyphenolic, đặc biệt là axit cynarin và axit chlorogenic là hai hợp chất chống oxy hóa quan trọng của atiso.

Vị đắng nhẹ đặc trưng của lá Actiso là do hợp chất cynaropicrin, một chất chống đông nhằm chống lại sự tấn công của côn trùng và động vật khác.
Hàm lượng các hợp chất trong Atiso, chủ yếu là axit phenolic phụ thuộc nhiều vào thời kỳ thu hái và phương pháp chiết.

Giá trị dinh dưỡng của Actiso

— Quảng Cáo —

Các Nghiên Cứu Về Tác Dụng Của Actiso Đối Với Các Bệnh Lý

Ở thế kỷ 16, Actiso được sử dụng cho các bệnh lý liên quan đến gan, trong đó có bệnh vàng da. Năm 1850, một bác sĩ người Pháp đã điều trị thành công cho bệnh nhân vàng da sau khi đã sử dụng các thuốc tại thời điểm đó mà không khỏi.
Nghiên cứu dược lý cho thấy, dịch chiết lá Actiso có tác dụng chống oxy hóa, hỗ trợ chống virus HIV, bảo vệ gan, kháng khuẩn và hạ lipid máu.

Hạ Các Chỉ Số Liên Quan Đến Lipid

Actiso giúp cải thiện các chỉ số liên quan đến mỡ máu ví dụ như bệnh nhân tăng cholesterol trong máu, hội chứng chuyển hóa, tăng cân, gan nhiễm mỡ không do rượu và viêm gan nhiễm mỡ do rượu. Cụ thể, Atiso làm giảm các chỉ số của LDL, cholesterol toàn phần, triglyceride. 

Tác dụng giảm mỡ máu của Atiso là nhờ có hoạt chất axit chlorogenic và luteolin. Bên cạnh đó,  các phytosterol, bao gồm beta-sitosterol và stigmasterol, có thể làm giảm sự hấp thu cholesterol từ ruột vào máu.

  Hạ đường huyết

Khi sàng lọc tác dụng hạ đường huyết của một số loài thực vật, các nhà khoa học nhận thấy Actiso có tác dụng tốt trong điều trị tiểu đường. Các nghiên cứu tiền lâm sàng sau này cũng chỉ ra tác dụng của atiso trên các bệnh nhân tiểu đường.

  Bảo vệ gan

Hai thử nghiệm lâm sàng trên bệnh nhân viêm gan nhiễm mỡ không do rượu, sử dụng Actiso hằng ngày trong 2 tháng, cho thấy có sự cải thiện trong các chỉ số lipid và giúp làm hạ men gan bao gồm AST và ALT. Tuy nhiên, kết quả này không thống nhất với các nghiên cứu quy mô lớn hơn trên bệnh nhân viêm gan C có kèm xơ gan.

Cơ chế bảo vệ gan của Atiso có thể giải thích nhờ hàm lượng cao các hoạt chất chống oxy hóa như axit chlorogenic và cynarin, cùng với sự hỗ trợ của luteolin. Các hợp chất này có hoạt tính bảo vệ tế bào gan mạnh trên mô hình tế bào. Cụ thể, các dẫn xuất của axit cafferic làm thay đổi các con đường chuyển hóa ở gan, đóng góp vai trò đáng kể.

Tác dụng đặc biệt của actiso với lá gan là nhờ hoạt chất cynarin

  Tác dụng lợi mật

Các nghiên cứu in vitro cho thấy Actiso có tác dụng tăng tiết mật trên gan chuột và trên tế bào nuôi cấy. Điều này gợi ý khả năng làm giảm nồng độ cholesterol trong gan, cũng như tiềm năng trong điều trị bệnh khó tiêu của Actiso. Lưu lượng mật tăng lên khi sử dụng Actiso cũng được công bố trong một số nghiên cứu.

  Chống xơ vữa

Từ đầu những năm 1930, các nhà khoa học đã chú ý tác dụng của Actiso trong hỗ trợ điều trị xơ vữa động mạch. Các nghiên cứu trên động vật cho thấy, dịch chiết Atiso giúp làm giảm nồng độ cholesterol trong máu và giảm hình thành xơ vữa động mạch. Các hợp chất như cynarin có thể ngăn cản sự tiến triển của mảng xơ vữa theo cơ chế chống oxy hóa giảm oxy hóa LDL và ức chế sinh tổng hợp cholesterol. Ngoài ra, Actiso ức chế sự kích thích sinh tổng hợp cholesterol do thiếu hụt insulin ở người bệnh tiểu đường.

  Vai trò của chất xơ trong actiso

Actiso giàu chất xơ hòa tan, với lượng inulin cao. Inulin không bị tiêu hóa ở phần trên của đường tiêu hóa, và được lên men ở đại tràng. Sự lên men inulin trong ruột già kích thích sự phát triển của lợi khuẩn và làm giảm đáng kể số lượng vi sinh bệnh có khả năng gây bệnh. Do đó, chất xơ trong Actiso có tác dụng như một prebiotic, tăng khối lượng phân và hỗ trợ việc tạo khuôn cho phân.

  Chống oxy hóa

Đặc tính chống oxy hóa được chứng minh thông qua ức chế sự oxy hóa LDL. Tiềm năng chống oxy hóa của Actiso cũng đã được chứng minh là do thành phần hóa học như cynarin, axit chlorogenic và flavonoid được cho là tạo phức chelat với các ion kim loại và thu lượm các gốc tự do.

Công Dụng Trong Y Học Cổ Truyền

Cụm hoa được dùng trong chế độ ăn của bệnh nhân tiểu đường vì nó chỉ chứa lượng nhỏ tinh bột, carbonhydrat gồm phần lớn là inulin. Lá Actiso vị đắng, có tác dụng lợi tiểu và được dùng để điều trị bệnh phù và thấp khớp. Ngoài việc dùng đế cụm hoa và lá để ăn, Actiso dùng làm thuốc thông tiểu tiện, thông mật, chữa các bệnh suy gan thận, viêm thận cấp và mạn tính, sưng khớp xương.
Thuốc có tác dụng nhuận tràng và lọc máu nhẹ đối với trẻ em. Bộ phận dùng là lá tươi hoặc khô, đem sắc hoặc nấu cao lỏng, với liều 2 – 10 g lá khô một ngày, có khi chế thành cao mềm hay cao khô đề bào chế thuốc viên, thuốc tiêm dưới da hay tĩnh mạch. Có thể chế thành dạng cao lỏng đặc biệt dùng dưới hình thức giọt.
Người ta còn dùng thân và rễ Actiso thái mỏng, phơi khô, công dụng như lá.

Khả Năng Dung Nạp Và Các Tác Dụng Không Mong Muốn

Actiso được sử dụng như là thực phẩm ở nhiều đất nước qua hàng ngàn năm và được cho là an toàn. Có thể nói, Atiso được dung nạp tốt và không gây tác dụng phụ khi dùng để chế biến món ăn, hoặc sắc nước uống với liều phù hợp. Tuy nhiên, các nghiên cứu ở quy mô lớn cho thấy, Atiso có thể gây ra đầy hơi nhẹ.

• Đã có trường hợp báo cáo về phản ứng dị ứng ngoài da như eczema (chàm, mẩn đỏ) khi tiếp xúc Actiso trực tiếp qua da. Do đó cần phải thận trọng các phản ứng dị ứng, ngay cả khi không dùng ngoài.
• Dữ liệu an toàn trên phụ nữ có thai và cho con bú, bệnh nhi, hoặc người mắc bệnh gan nặng hoặc bệnh thận nặng làm suy giảm chức năng hoạt động. Do đó cần cân nhắc khi sử dụng cho nhóm đối tượng này.
• Do Actiso có tác dụng trên đường mật, người bị sỏi mật hoặc các tình trạng tắc ống mật khác không nên sử dụng Actiso.

Kết Luận

Từ các kinh nghiệm sử dụng và kết quả nghiên cứu cho thấy, Actiso có nhiều tác dụng có lợi cho sức khỏe và độ an toàn cao, có thể phát triển tự nhiên ở vùng núi, và giúp cải thiện sức khỏe. Actiso là thảo dược có lợi cho gan, bảo vệ tế bào gan, giải độc gan, cũng như có lợi trên một số bệnh lý khác như tiểu đường, rối loạn đường mật, khó tiêu, viêm khớp.

Bên cạnh đó, nhiều nghiên cứu đã chỉ ra, actiso kết hợp với một số loại thảo dược tốt cho gan khác sẽ làm tăng hiệu quả bổ gan và hỗ trợ điều trị tốt nhiều bệnh lý ở gan. Trong đó, đặc biệt là sự kết hợp của Actiso với một loại thảo dược khác cũng đến từ Địa Trung Hải là Kế sữa được đánh giá cao hơn cả.

Một trong những sản phẩm hiếm hoi kết hợp Kế sữa và Actiso rất hiệu quả, lại có nguồn nguyên liệu nhập khẩu trực tiếp từ Châu Âu (Địa Trung Hải) và sản xuất tại nhà máy đạt tiêu chuẩn GMP là Sily-GAN.

Cùng tham khảo thêm link sau để hiểu thêm về bí quyết này: https://silygan.com/

SILYGAN – Bổ gan, giải độc gan đến từ Châu Âu.

– Đánh Giá Chất Lượng Bài Viết –