Theo các số liệu thống kê, bệnh viêm đại tràng đang trở nên ngày càng phổ biến tại Việt Nam với số lượng mắc lên đến 4 triệu người, cao gấp 4 lần tỷ lệ mắc trung bình toàn cầu. Bệnh không chỉ ảnh hưởng lớn đến sức khỏe và sinh hoạt của người bệnh thường ngày mà còn có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm, điển hình là ung thư đại tràng, với tỉ lệ tiến triển từ viêm đại tràng thành ung thư đại tràng lên đến 20%. Vậy nguyên nhân viêm đại tràng là gì? Những yếu tố nguy cơ nào có thể dẫn đến viêm đại tràng, chúng ta hãy cùng tìm hiểu 5 nguyên nhân chính thường gặp sau.

Nguyên Nhân Viêm Đại Tràng Do Nhiễm Khuẩn

Đây là một trong những nguyên nhân gây viêm đại tràng phổ biến nhất ở Việt Nam hiện nay. Khí hậu Việt Nam là khí hậu nhiệt đới, đặc biệt trong mùa hè thời tiết thường xuyên nóng ẩm, nếu bảo quản đồ ăn không tốt sẽ rất dễ dẫn tới thực phẩm ôi thiu, chứa nhiều vi khuẩn có hại. Ngoài ra, thói quen ăn uống các đồ sống, đồ chưa nấu chín kỹ cũng là nguồn chứa rất nhiều các loại vi sinh vật gây viêm đại tràng. Các loại vi sinh vật gây bệnh phổ biến bao gồm:

• Lỵ amip: tên khoa học là Entamoeba histolytica, ký sinh trùng này là nguyên nhân thường gặp nhất gây bệnh viêm đại tràng. Lỵ amip lây lan qua đường tiêu hóa, chúng xuất hiện ở nguồn nước ô nhiễm hoặc thức ăn không đảm bảo. Kén amip sẽ lẫn vào thức ăn và xâm nhập vào cơ thể, làm ổ ở đại tràng và gây bệnh.

• Clostridium difficile: thường gọi là C.diff, gây ra bệnh viêm đại tràng màng giả. Nguyên nhân này thường xuất hiện sau khi bệnh nhân sử dụng liều dài ngày kháng sinh hoặc trải qua một đợt nằm viện. C.diff là vi khuẩn được tìm thấy trong ruột của cơ thể người và chúng tồn tại cùng với các vi khuẩn có lợi khác. Khi sử dụng kháng sinh dài ngày, hệ vi khuẩn nhạy cảm trong đại tràng có thể bị tiêu diệt khiến cho C.diff phát triển không kiểm soát gây ra viêm đại tràng. Đồng thời vi khuẩn này còn được tìm thấy trên nhiều bề mặt trong bệnh viện như giường, nhà vệ sinh, ống nghe…Tuy nhiên ngày nay viêm đại tràng do C.diff lại xảy ra rất phổ biến ở môi trường ngoài bệnh viện và ở những người thậm chí không sử dụng kháng sinh.
• Một số vi khuẩn khác: Campylobacter, Shigella, E.coli, Yersinia, Salmonella…

Nguyên Nhân Viêm Đại Tràng Do Thiếu Máu Cục Bộ

Đại tràng có thể được coi như một cơ rỗng. Nó đòi hỏi một nguồn cung cấp máu thường xuyên vận chuyển oxy và chất dinh dưỡng đến để hoạt động một cách bình thường. Tuy nhiên, nếu vì một lý do nào đó mà nguồn cung cấp máu đến đại tràng bị thiếu hụt hoặc tắc nghẽn sẽ gây ra hiện tượng viêm. Các động mạch cung cấp máu cho đại tràng cũng giống như các động mạch khác trong cơ thể, chúng cũng có khả năng bị hẹp do xơ vữa (giống như các mạch máu trong tim khi bị xơ vữa sẽ gây đau thắt ngực, hoặc mạch máu não bị xơ vữa gây ra đột quỵ).

Viêm đại tràng do thiếu máu cục bộ đặc biệt thường gặp ở những người trên 50 tuổi, điều này có thể lí giải do ở độ tuổi này, các động mạch cung cấp máu cho đại tràng dần dần bị thu hẹp lại do tuổi tác hoặc do xơ vữa, dẫn đến lượng máu cung cấp bị ít đi. Các đối tượng có nguy cơ cao bị tình trạng này bao gồm tiểu đường, huyết áp cao, cholesterol cao và hút thuốc lá.

Ngoài ra, thiếu máu cục bộ ở đại tràng còn có thể xảy ra khi các mạch máu bị tắc nghẽn về mặt cơ học như trong tình trạng xoắn ruột hoặc thoát vị đại tràng thông qua các lỗ hở ở thành bụng. Hầu hết các trường hợp viêm đại tràng do thiếu máu cục bộ đều bị chảy máu trực tràng (phân có máu), đau bụng và ỉa chảy, đau khu trú ở sườn trái, có thể sốt hoặc không. Bệnh thường tự khỏi sau sau khoảng 2 tuần và ít khi tái phát, trừ một số trường hợp nặng thì có thể cần cấp cứu để cắt phần đại tràng bị tổn thương (cấp cứu khi có dấu hiệu choáng, loạn nhịp tim, co cứng thành bụng khi sờ vào vùng đau).

Nguyên Nhân Viêm Đại Tràng Do IBD – Bệnh Tự Miễn

Viêm loét đại tràng (ulcerative colitis) và bệnh Crohn (Crohn’s Disease) là 2 loại bệnh IBD (viêm ruột) gây ra viêm đại tràng. Các bệnh này được coi là bệnh tự miễn, nghĩa là đại tràng bị tấn công bởi chính hệ thống miễn dịch của cơ thể.

Trong viêm loét đại tràng, tổn thương luôn bắt đầu từ trực tràng và lan sang các phần còn lại của đại tràng theo thứ tự: trực tràng, đại tràng sigma, đại tràng xuống, đại tràng ngang, đại tràng lên và cuối cùng là manh tràng. Bệnh có các triệu chứng gồm đau bụng, đi tiêu ra máu và tiêu chảy.

Bệnh Crohn có thể xảy ra ở bất cứ nơi nào trong đường tiêu hóa bao gồm thực quản, dạ dày, ruột non, ruột già, trong đó các đoạn tổn thương xen kẽ với các đoạn bình thường.

Nguyên Nhân Viêm Đại Tràng Vi Thể

Có 2 loại viêm đại tràng vi thể là viêm đại tràng collagen và viêm đại tràng lympho (lympho là một loại tế bào bạch cầu của cơ thể). Nguyên nhân gây bệnh là do collagen hoặc tế bào lympho xâm nhập vào các lớp của thành đại tràng và gây viêm. Bệnh nhân thường ỉa chảy và không có máu trong phân. Đây là bệnh không phổ biến thường gặp ở phụ nữ lớn tuổi, có thể được coi là nguyên nhân tự miễn.

Nguyên Nhân Viêm Đại Tràng Do Dị Ứng Ở Trẻ Sơ Sinh

Ở trẻ nhỏ dưới 1 tuổi, viêm đại tràng thường xảy ra do dị ứng với sữa bò hoặc sữa đậu nành. Tình trạng này cũng có thể xảy ra đối với trẻ sơ sinh bú sữa mẹ, khi người mẹ uống sữa bò và protein trong sữa bò truyền vào con qua sữa mẹ.

Một Số Nguyên Nhân Viêm Đại Tràng Khác

• Viêm đại tràng do thuốc: NSAID, mycophenolate, ipilimumab và acid retinoic…
• Vi khuẩn lậu, virus Herpes simplex, hậu quả xạ trị vùng bụng, vùng chậu.
• Viêm đại tràng vô căn: có thể liên quan đến rối loạn miễn dịch, xảy ra ở những bệnh nhân bị stress nặng.

Như vậy có thể thấy viêm đại tràng là một bệnh lý tiêu hóa không hề đơn giản. Nó có thể do rất nhiều nguyên nhân gây ra, và do đó việc xác định chính xác nguyên nhân gây bệnh để có hướng điều trị phù hợp đôi khi rất khó khăn. Người bệnh cần thiết phải hiểu được những kiến thức căn bản về nguyên nhân viêm đại tràng để lắng nghe cơ thể một cách tốt nhất đồng thời phòng bệnh cho những người xung quanh.

– Đánh Giá Chất Lượng Bài Viết –