Bong gân là hậu quả của lực tác động quá mạnh lên khớp (thường gặp nhất là mắt cá chân), sẽ gây ra tổn thương đến dây chằng, từ nhẹ đến nặng, có thể gây đứt một phần hoặc toàn bộ gân.

Phân loại bong gân

Bong gân nhẹ: căng dây chằng mức độ nhẹ, không ảnh hưởng đến sự ổn định của khớp

Bong gân nghiêm trọng: kéo giãn dây chằng đáng kể hoặc thậm chí rách gân.

Theo thống kê thì khớp nối của mắt cá chân bên ngoài và dây chằng bên của nó bị ảnh hưởng nhiều nhất.

• Nguyên nhân

Đó là do sự vận động không đúng, đặc biệt là xoay và gập chân. Nói cách khác, bàn chân của bạn bị vặn sang một bên, hoặc là có sự ép mạnh cạnh ngoài bàn chân, hoặc bàn chân vẫn cố định với mặt đất trong khi chân thực hiện một động tác xoay quá mức.

Các dây chằng sau đó bị ảnh hưởng và đôi khi bị căng cho đến khi rách.

• Bong gân cấp tính

Bong gân nhẹ

Điều này chắc chắn là đau đớn nhất vì trong trường hợp này không có tổn thương của các thụ thể đau, nên các tín hiệu cảm giác đau truyền đến não mạnh hơn.

Đau cấp tính, đôi khi đau thần kinh tọa được khu trú ở bề mặt bên ngoài của mắt cá chân. Đau kéo dài và đi kèm với mất chức năng vận động kèm theo sưng khớp.

Việc kiểm tra là rất khó khăn vì vị trí đau nằm ở mắt cá chân.

Bong gân nghiêm trọng

Bong gân nghiêm trọng thường đi kèm một vết nứt sau khi bị chấn thương.

Lúc đầu có thể rất đau nhói nhưng sau đó cảm giác đau mờ dần nhanh đến mức biến mất. Tuy nhiên cơn đau sẽ dần xuất hiện lại từng chút một.

Mất chức năng vận động ít nặng nề hơn so với trường hợp bong gân nhẹ nhưng nó đi kèm với một cảm giác không ổn định về khớp.

Khi kiểm tra, vị trí mắt cá chân phù nhẹ, như khối máu tụ, lan tỏa nhiều hơn. Sờ nắn cũng ít đau hơn khi thực hiện các động tác vận động, cho thấy dấu hiệu di chuyển bất thường.

Chẩn đoán

Kiểm tra triệu chứng lâm sàng và nguyên nhân chấn thương là đủ để chẩn đoán bong gân mắt cá chân.

Chụp phim bàn chân và mặt bên của bàn chân có thể giúp phát hiện vết nứt xương hoặc rách dây chằng. Chụp phim đôi khi có thể được thực hiện gây tê tại chỗ và sẽ cần các cử động của mắt cá chân giúp phát hiện sự lỏng lẻo hay dấu hiệu đứt dây chằng.

Điều trị bong gân

Có thể là chỉnh hình hoặc phẫu thuật, phương pháp điều trị sẽ phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bong gân.

Bong gân nhẹ: chỉnh hình

Việc sử dụng bó bột bằng thạch cao, dây đai hoặc nẹp trong vài ngày, có thể phải sử dụng nẹp cao và băng lại để chống phù nề.

Việc cố định này hiếm khi được đề xuất. Thường việc chỉnh hình chỉ sử dụng trong trường hợp bị bong gân nhẹ nhưng không chăm sóc tổn thương đúng cách khiến tổn thương tiến triển nặng lên. Trong trường hợp này, xuất hiện nguy cơ tồn tại một tổn thương bất ổn ở xương hoặc dây chằng, hoặc đôi khi mở nẹp/băng ra khiến bong gân lặp đi lặp lại.

Sau đó là tiến hành phục hồi chức năng.

Bong gân nghiêm trọng: phẫu thuật

Bất động trong 5 tuần.

• Bong gân mạn tính

Đó là tập hợp các triệu chứng mạn tính và lặp đi lặp lại sẽ liên kết ít nhiều với các hiện tượng không ổn định và lỏng lẻo dây chằng với khớp.

Khi kiểm tra, có thể tìm thấy một điểm đau trong khu vực mắt cá bên cùng với hiện tượng phù nề. Đôi khi chúng ta có thể thấy bằng chứng về sự giãn dây chằng khiến khớp bị lỏng lẻo.

Điều quan trọng là phải phân biệt các bong gân do trật gân sau khi vỡ vỏ ở khu vực sau mắt cá chân. Đôi khi ta có thể thấy bàn chân cong vòm mạnh, bị dị tật chân hoặc gân asin ngắn.

Chẩn đoán hình ảnh mắt cá chân có thể cho bằng chứng về bất thường của vùng xương chày – khớp bàn chân và thấy tổn thương dây chằng chéo trước.

Điều trị bong gân mạn tính

• Phục hồi chức năng
• Sử dụng đế chỉnh hình thiết kế cho chân giúp ổn định chân và chống trật khớp nếu có
• Phẫu thuật trong trường hợp người bệnh không cải thiện hoặc đối với vận động viên có chỉ định phẫu thuật